اصول صحیح کنترل کیفی

1- تغییرات بیولوژیک و فیزیولوژیک در بدن فرد  2- مواد مداخله گر مثل داروها 3-  متغیرهای پیش از انجام آزمایش که به آن متغیر های  Pre analytic نیز گفته می شود، برای مثال  شرایط ناشتایی ، خطاهای پذیرش ، نمونه گیری ، آماده سازی ، نگهداری نمونه  قبل از آزمایش 4- متغیرهای حین انجام آزمایش که به آن متغیر های Analytic  نیز گفته می شود برای مثال در زمان انجام آزمایش و خطاهای کاربری و تجهیزات 5- متغییرهای پس از انجام آزمایش که به آنها post analytic  نیز گفته می شود .  

معیارهای اصلی کنترل کیفی در آزمایشگاه شامل موارد زیر می باشد:

1-کنترل پرسنل :

بدین معنا که افراد باید با کنترل کیفی  و اهمیت آن آشنایی لازم را داشته باشند تا بتوانند خطاها و متغیر های بخش خود را شناسایی کند ، این افراد باید توسط آزمایشگاه آموزش لازم را ببینند تا بتوانند در بخش های خود کارایی لازم را داشته باشند ، پرسنل آزمایشگاه باید مفاهیم بالینی لازم برای انجام تست را بدانند ، منابع خطا در انجام تست را شناسایی کنند

2- کنترل معرفها، کیتها، مواد مصرفی و دستگاه :

آزمایشگاه از مواد مصرفی، کیت ها و تجهیزات مختلف استفاده می کنند،  پرسنل باید نحوه استفاده درست از تجهیزات و نگهداری های دوره ای دستگاه ها را بدانند ، شرایط نگهداری مناسب برای کیت ها و مواد مصرفی ، میزان مصرف کیت ها در آزمایشگاه همواره باید تحت پایش قرار بگیرد . 

 3- کنترل روش کار :

هر بخش فرایند انجام تست را بصورت روزانه با مواد کنترلی پایش می کند ، بررسی نتایج کنترلی و اطمینان از صحت کار دستگاه باعث می شود تا از نتایج تست های بیماران اطمینان داشته باشیم .بدین منظور آزمایشگاه نیازمند استفاده از مواد کنترلی خارجی می باشد. در انتخاب مواد کنترلی باید به موارد زیر توجه کرد : 1- پایداری نمونه کنترلی 2- مشابهت با نمونه انسانی مورد آزمایش 3- عدم وجود اثرات زمینه ای یا  Matrix effect 4- همخوانی کنترل با روش آزمایشگاهی مورد استفاده 5- یکنواختی غلظت های کنترلی و تهیه تعداد کافی کنترل با یک سری ساخت مشخص 5- بسته بندی مناسب ویال

کنترل کیفی آماری :

کنترل کیفی در بخش های مختلف می تواند بصورت کیفی و کمی انجام شود که در این بخش به معرفی کنترل کیفی کیفی می پردازیم .   در کنترل کیفی بررسی صحت و دقت روش انجام کار مورد ارزیابی قرار می گیرد . نمونه های کنترلی خارجی به منظور بررسی صحت کاربرد دارند. پس از تهیه نمونه کنترلی مناسب آزمایشگاه می بایست مقدار میانگین ، CV،SD  را بدست بیاورد ، روش های مختلفی به این منظور وجود دارد که در یکی از آنها آزمایشگاه می تواند در 5 روز کاری و به کمک 20 داده ، میزان میانگین ، ضریب تغییرات و انحراف معیار را مشخص نماید. سپس به کمک قواعد وستگارد می تواند بصورت روزانه کنترل کیفی بخش را انجام داد . بدین منظور لازم است تا یکسری از قوانین کنترل کیفی به منظور شناسایی خطا ها را مد نظر داشته باشیم .

قوانین کنترل کیفی مورد نیاز در آزمایشگاه :