بیماری آلزایمر
Alzheimer’s Disease
بیماری آلزایمر (AD) یک فرآیند پیوسته است که منجر به تغییر در عملکرد شناختی و رفتاری می‌شود. تشخیص زودهنگام این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا ممکن است پیش از بروز علائم قابل مشاهده، بیماری برای سال‌ها به طور نهفته پیشرفت کرده باشد.
اهمیت تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام بیماری آلزایمر مزایای متعددی دارد:
مدیریت بهینه بیمار:
تمامی انواع دمانس به یک شکل پیشرفت نمی‌کنند و تشخیص افتراقی صحیح ضروری است.پیشگیری عمومی:
تحریک ذخیره شناختی از طریق فعالیت‌های فکری، اجتماعی و ورزشی می‌تواند به تاخیر در پیشرفت بیماری کمک کند.پیشگیری ثانویه:
جلوگیری از عوارضی مانند سقوط و مشکلات پس از جراحی، کنترل دقیق مصرف داروها و نظارت بر اثرات داروها.
بیومارکرها برای تشخیص و پایش پیشرفت بیماری آلزایمر شامل موارد زیر هستند:
* پپتیدهای آمیلوئید (Aβ)
* پروتئین تاو (Tau) و تاو فسفریله‌شده (P-Tau)
* آلفا-سینوکلئین (Alpha-synuclein) برای بیماری‌های مرتبط با پارکینسون
* پروتئینهای مرتبط با زوال عقل پیشانی گیجگاهی (FTD)
* پروتئینهای مرتبط با پریون (پروتئینهای بیماری زا)
* بیومارکرهای (زیست نشانگر) عمومی آسیب‌های عصبی مانند نوروفیلامنت‌ها و پروتئین S100B
بیومارکرهای مایع مغزی نخاعی بازتاب‌دهنده تغییرات مولکولی در مغز هستند و در تشخیص بیماری‌های نورودژنراتیو کاربرد گسترده‌ای دارند.
پردازش و حمل و نقل نمونه‌های مایع مغزی نخاعی
نمونه‌های مایع مغزی نخاعی باید به سرعت پردازش و در شرایط مناسب ذخیره شوند تا دقت نتایج حفظ شود.
سیستم AT(N) در تشخیص آلزایمر
این سیستم بیومارکرها را به سه گروه دسته‌بندی می‌کند:
– A (آمیلوئید): پپتید Aβ42 و نسبت Aβ42/40
– T (تاو فسفریله‌شده): نشان‌دهنده درگیری تاو
– N (آسیب عصبی): شامل تغییرات MRI، FDG-PET و سطح تاو کل در CSF
آینده بیومارکرهای خونی در تشخیص آلزایمر:
بیومارکرهای خونی به عنوان یک ابزار غیرتهاجمی در حال بررسی هستند. نسبت Aβ42/40 در پلاسما و سطح فسفوتاو در خون به عنوان روش‌های احتمالی برای غربالگری مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.
نتیجه‌گیری
تشخیص زودهنگام بیماری آلزایمر نه تنها به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند، بلکه امکان مدیریت بهتر و پیشگیری از پیشرفت سریع بیماری را فراهم می‌آورد.
