علمی پژوهشی

02 اسفند 94 توسط مدیر سایت 0 دیدگاه

اطلاعاتی کلی در مورد انواع آزمایشها

ههمه آزمایشها نیاز به آمادگی قبلی ندارند اما انجام بیشتر آزمایشها نیازمند رعایت نکاتی است که اگر به خوبی مراعات گردند موجب رسیدن به نتایج درست آزمایشگاهی می شوند. شاید پرسشی که بیش از دیگر سئوالات از سوی بیماران مطرح می شود مسئله ناشتایی است. بدیهی است که شما باید معنای دقیق ناشتا بودن را بدانید.

به طور کلی منظور از ناشتایی این است که:

نباید طی ۱۲ ساعت پیش از انجام آزمایش غذا بخورید.
نباید طی ۱۲ ساعت پیش از آزمایش، مایعات بنوشید (خوردن آب طبق رژیم عادتی هر شخص اشکالی ندارد(.
نباید طی ۱۲ ساعت قبل از آزمایش آدامس بجوید.
نباید از شکلاتهای مختلف، مینت )ترکیبات نعنا ع دار(، شربتهای سینه یا قر صهای نر م کنندۀ گلو استفاده نمائید. پس اگر آزمایشی که پزشک شما درخواست نموده نیاز به ناشتایی دارد، شما:
می توانید در طول ۱۲ ساعت پیش از انجام آزمایش آب بنوشید.
باید داروهایی را که پزشک اجازه قطع مصرف آنها را صادر نکرده، مثل گذشته مصرف نمایید )اما آزمایشگاه

را از مصرف آنها آگاه کنید(.

می توانید طی ۱۲ ساعت پیش از آزمایش دندانهایتان را مسواک کنید.

نکته مهم دیگر آگاه بودن آزمایشگاه از سوابق دارویی و بیماری شماست؛ در صورتی که بیماری خاصی دارید یا داروی بخصوصی مصرف می کنید حتماً آزمایشگاه را مطلع سازید.

نمونه های آزمایشگاهی

ارائه نمونه درست به آزمایشگاه بسیار مهم است؛ به همین خاطر به دستورالعملها و آمادگیهای لازم برای انجام آزمایشهای مهم و رایج در آزمایشگا هها می پردازیم.

دستور العمل قند خون ۲ ساعت پس از غذا

شب قبل از آزمایش حداقل ۸ ساعت ناشتا باشید و در طی ناشتایی از خوردن چای و قهوه پرهیز نمائید.
پس از اینکه نمونه خون ناشتا از شما گرفته شد، صبحانه معمولی که هر روز می خورید را میل کنید.
وقتی اولین لقمه صبحانه را خوردید ساعت را یاد داشت کنید. نمونه گیری دقیقاً ۲ ساعت پس از ساعت مذکور انجام می پذیرد.
در صورت امکان صبحانه را در آزمایشگاه صرف نموده و تا زمان انجام آزمایش در آزمایشگاه منتظر بمانید.
قبل از انجام آزمایش )در طی مدت ناشتایی شب قبل( و در حین ۲ ساعت بعد از صرف صبحانه سیگار نکشید.
در طول آزمایش )در طی ۲ ساعت( از ورزش و پیاده روی خودداری نمائید.
آزمایش را حتما قبل از ساعت ۱۰ صبح شروع کنید و از انجام آن در ساعات دیرتر اجتناب کنید.
در طی این دو ساعت از خوردن هر نوع خوردنی و آشامیدنی )آب در حد متعارف اشکالی ندارد( خودداری نمائید.
آزمایش قند ناشتا و دو ساعت پس از غذا را در یک روز انجام دهید.

دستورالعمل آزمایش ۲ ساعته تحمل قند خون ۲hOGTT

شب قبل از آزمایش حداقل ۸ ساعت ناشتا باشید.
ابتدا یک نمونه خون جهت تع یین قند خون ناشتا از شما گرفته شده و سپس به ازای هر کیلوگرم وزن بدن۱/۷۵ گرم )حداکثر ۷۵ گرم( قند به شما داده می شود تا میل کنید.
توجه داشته باشید که نباید هیچ ماده ای برای بهتر شدن طعم محلول قند به آن اضافه کنید. فقط می توان مقداری آبلیمو به آن اضافه نمود تا طعم آن قابل تحمل باشد. محلول قندی تهیه شده را در طی مدت ۵ دقیقه به آرامی بنوشید.
دقیقاً ۲ ساعت پس از شروع مصرف محلول قند، نمونه خون از شما گرفته می شود.

راهنمای انجام آزمایشهای روتین تشخیص پزشکی

مواردی که در ۵ بند آخر دستورالعمل قند خون ۲ساعت پس از غذا آمده است را در این مورد نیز رعایت فرمائید.

دستورالعمل جمع آوری ادرار تمیز برای کشت و آزمایش کامل ادرار

نمونۀ ادرار برای تشخیص انواع عفونتهای دستگاه ادراری و اثبات وجود برخی از مواد و سلول ها از جمله قند، پروتئین، خون، گلبو لهای سفید و گلبو لهای قرمز تحت بررسی قرار گرفته و در صورت لزوم کشت داده می شود.

اگر نمونه ادرار در زمان جمع آوری آلوده شود نتایج آزمایش ادرار و کشت آن خصوصا از نظر تشخیص عفونتها دچار اشکال خواهد شد، لذا باید نکات زیر را رعایت نمود:

ویژه بانوان:

پیش از انجام آزمایش از نوشیدن مقادیر زیاد آب و سایر مایعات اجتناب نمائید.
دستهای خود را کاملاً با صابون و آب شسته و به خوبی با دستمال کاغذی خشک کنید.
درب ظرف ادرار را با احتیاط باز کنید؛ بدون آنکه دست شما با سطح داخلی ظرف یا درب آن تماس پیدا کند.
با یک دست چینهای پوستی دستگاه تناسلی را از هم باز کرده و با دستمال یکبار مصرف اطراف مقعد و پیشابراه را از جلو به عقب تمیز کنید. این کار را دو بار و هر بار با یک دستمال جدید تکرار کنید.
پس از اینکه جریان ادرار شروع شد، قسمت اولیه ادرار )چند قطره اول( را دور ریخته و بقیه ادرار را با حجم ۳۰ میلی لیتر )حداقل نصف ظرف( جمع کنید.توجه داشته باشید که ظرف مذکور به هیچ عنوان با پوست اطراف ناحیه تناسلی تماس پیدا نکند.
درب ظرف نمونه را بسته و آن را به آزمایشگاه تحویل دهید.

در برخی از آزمای شها، ممکن است نیاز به ناشتایی بیشتر یا کمتر از ۱۲

توجه داشته باشید که بهترین نمونه برای تشخیص عفونتهای ادراری نخستین نمونه ادرار صبحگاهی است

ویژه آقایان

پیش از انجام آزمایش از نوشیدن بیش از حد مایعات اجتناب نمائید.
دستهای خود را کاملاً با آب و صابون شسته و به خوبی با دستمال کاغذی خشک کنید.
درب ظرف ادرار را با احتیاط باز کنید؛ بدون آن که دستهای شما با سطح داخلی ظرف یا درب آن تماس پیدا کند.
سر آلت را با دستمال مرطوب یکبار مصرف دو بار و هر بار با استفاده از یک دستمال جدید تمیز کنید. مراقب باشید که سر آلت به سطح داخلی ظرف نخورد.
مقدار کمی از قسمت اول ادرار )چند قطره اول( را به داخل توالت تخلیه کرده و حدود ۳۰ میلی لیتر )نصف ظرف نمونه( از آن را جمع کنید.

درب ظرف نمونه را بسته و آن را تحویل آزمایشگاه دهید.

مراجعه کننده گرامی:

همیشه بهتر است نمونه ادرار در آزمایشگاه تهیه شود امّا در صورتی که نمونه ادرار در منزل تهیه می شود:

حتما پس از جمع آوری ادرار باید آن را در طبقه پائین درب یخچال بگذارید.
نمونه ادرار را تقریبا تا ۱۲ ساعت پس از جمع آوری می توان در یخچال نگهداری نمود.
در زمان انتقال نمونه ادرار به آزمایشگاه آن را در کنار یخ قرار دهید.

قطع کرد و کشیدن سیگار را متوقف نمود.

دستورالعمل جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته

نمونۀ ادرار ۲۴ ساعته برای تشخیص بسیاری از بیمار یها مخصوصاً بیمار یهای کلیوی مورد استفاده قرار می گیرد. نمونه باید دقیقاً طی ۲۴ ساعت جمع آوری شود. به همین منظور گالن هایی از سوی آزمایشگاه در اختیار شما قرار می گیرد که برخی از آنها حاوی مواد نگهدارندۀ مایع یا جامد است. نکته مهم این است که شما نباید تحت هیچ شرایطی این مواد را خالی کرده یا آنها را بو کنید. برای جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته هیچگاه از ظروفی غیر از ظرفهایی که آزمایشگاه در اختیار شما قرار می دهد استفاده نکنید.

ضمنا رعایت موارد ذیل ضروری است:

در ابتدای جمع آوری نمونه، دفع ادرار را انجام داده و آن را دور بریزید. زمان را دقیقاً یادداشت کنید )مثلاً ساعت ۷ صبح(.
به مدت یک شبانه روز ) ۲۴ ساعت( یعنی تا ساعت۷ صبح فردا تمامی نوبتهای دفع ادرار را در ظرف مخصوص جمع آوری کنید.
در طول جمع آوری ادرار باید ظرف جمع آوری دور از دسترس کودکان و در جای خنک )ترجیحاً در یخچال( نگهداری شده و بلافاصله پس از اتمام کار به آزمایشگاه تحویل داده شود.

آخرین نوبت دفع ادرار باید رأس همان ساعتی که جمع آوری ادرار شروع شده بود، انجام و نمونه در ظرف مخصوص جمع آوری نمونه ریخته شود.

در صورت امکان، ادرار را مستقیما داخل گالن نریزید و از ظرفهای استریل ادرار جهت این کار استفاده نمائید.

دستورالعمل جمع آوری نمونه خلط

نمونه گیری ترجیحاً باید بصورت ناشتا در صبح و قبل از مصرف هر نوع آنتی بیوتیک انجام شود.
قبل از گرفتن خلط، ابتدا دهان را چند بار با آب شهر شسته و سپس نفس عمیقی از راه بینی کشیده و برای لحظه ای نفس خود را در سینه حبس کنید و با سرفه عمیق، خلط خود را داخل ظرف مربوطه تخلیه کنید.
نمونه خلط جهت تشخیص علت عفونت مجاری تنفسی تحتانی جمع آوری می گردد و چنانچه به جای آن نمونه ترشحات حلقی و یا دهانی )آب دهان( جمع آوری شود، نتیجه مطلوب از این آزمایش حاصل نمی گردد.
جهت جلوگیری از انتشار عفونت از آلوده شدن سطوح خارجی ظرف خودداری نمائید.
حجم نمونه باید در هر بار نمونه گیری حداقل ۲ میلی لیتر باشد.
درب ظرف را محکم بسته و آنرا به سرعت به آزمایشگاه تحویل دهید.

دستورالعمل نمونه برداری ضایعات مشکوک به قارچ

بیمار ۲ تا ۳ روز قبل از نمونه برداری باید از حمام رفتن اجتناب نموده و یا حداقل از شستشوی محل ضایعه پرهیز نماید.
بیمار همچنین پیش از نمونه برداری باید از مصرف هرگونه داروی موضعی، کرم، روغن یا داروهای ضد قارچ خوراکی اجتناب نماید.
رعایت نکات فوق جهت تهیه هرچه بهتر نمونه مشکوک به قارچ الزامی است و کوتاهی در رعایت این نکات در نتایج آزمایش تاثیرگذار خواهد بود.

دستورالعمل جمع آوری نمونه مدفوع

رایجترین کاربرد آزمایش مدفوع تشخیص انواع مختلف انگلهای بیمار یزا در روده است. افرادی که تحت آزمایش مدفوع قرار می گیرند، باید برای مدت ۷ تا۱۰ روز پیش از انجام این آزمایش از درمان با روغن کرچک یا روغنهای معدنی، بیسموت، منیزیوم، ترکیبات ضداسهال، تنقیه با باریوم و مصرف آنتی بیوتیکها خودداری نمایند. بهتر است این آزمایش در سه نوبت انجام شود. نمونه مدفوع باید مستقیماً در ظرفی که از طرف آزمایشگاه در اختیار بیمار قرار می گیرد جمع آوری شود. اگر بیمار بستری است، نمونه را در یک ظرف خشک جمع آوری نموده و سپس با استفاده از چوب مخصوص )آبسلانک(، نمونه را به ظرف برچسب دار منتقل نمائید. نمونه مدفوع نباید با ادرار یا آب آلوده شود زیرا ادرار می تواند برخی از انگلهای فعال را از بین ببرد. بیماران باید نمونه جمع آوری شده را خصوصا در موارد مشکوک به اسهال خونی بلافاصله به آزمایشگاه تحویل دهند. اگر انجام آزمایش حداکثر تا ۳۰ دقیقه پس از جمع آوری نمونه امکانپذیر نباشد، لازم است تا نمونه در یخچال قرار داده شود.

آزمایش بررسی خون مخفی در مدفوع

گاهی اوقات خونریزیهای مختصری در بخشهای مختلف دستگاه گوارش اتفاق می افتد که به علت کم بودن با چشم دیده نمی شود، بنابراین باید با رو شهای آزمایشگاهی تشخیص داده شود. بهتر است این آزمایش در ۳ نوبت انجام شود.

برای انجام این آزمایش باید نکات زیر را رعایت نمائید:

۷۲-۴۸ ساعت پیش از آزمایش و در طی دوره
جمع آوری نمونه مدفوع از خوردن گوشت قرمز، گوشت سفید )مرغ و ماکیان(، ماهی، شلغم و تربچه خودداری کنید.
مصرف قر صهای آهن و فرفولیک، کپسول هماتینیک و ففول، ایندومتاسین، کلشیسین، آسپیرین، بروفن، کورتونها و ویتامین C باید ۴۸ ساعت پیش از انجام آزمایش قطع شود. در صورت داشتن سابقه خونریزی از لثه ۴۸ ساعت پیش از انجام آزمایش از مسواک زدن و کشیدن نخ دندان اجتناب نمائید.
نمونه باید سریعا به آزمایشگاه تحویل داده شود.
نمونه مدفوع نباید با ادرار یا سایر مواد آلوده شود.

دستورالعمل جمع آوری نمونه مایع منی

آزمایش بر روی مایع منی به منظور تشخیص علت نازایی در مردان مورد استفاده قرار می گیرد.

نمونه باید ترجیحاً در آزمایشگاه تهیه شود، در غیر این صورت باید آن را در مدت کمتر از نیم تا یک ساعت به آزمایشگاه تحویل داد. در هنگام تحویل نمونه به آزمایشگاه زمان دقیق جمع آوری آن را به مسئول پذیرش اعلام نمائید.
نمونه باید پس از ۳ تا ۵ روز پرهیز از نزدیکی یا انزال تهیه شود و نمونه هایی که پیش از دو روز یا پس از هفت روز از آخرین نزدیکی جمع آوری می شود برای انجام آزمایش مناسب نیست.
وجود تب در خلال ۳ روز پیش از انجام آزمایش، نتیجه را تحت تأثیر قرار می دهد. بهترین نمونه منی نمونه ای است که از طریق تحریک مصنوعی تهیه شده و در ظرف مخصوصی که از طرف آزمایشگاه در اختیار شما قرار داده شده، جمع آوری می گردد.

نمونه جمع آوری شده توسط کاندوم برای آزمایش مناسب نیست.

باید دقت شود که تمام نمونه منی در ظرف مخصوص ریخته شود زیرا در غیر این صورت باعث به دست آمدن نتیجه غیرواقعی خواهد شد.
قبل از ریختن نمونه به داخل ظرف بهتر است با در دست گرفتن ظرف، دمای آن را به حدود ۳۷ درجه سانتیگراد )درجه حرارت بدن( برسانید.
از قرار دادن نمونه در حرارتهای کمتر از ۳۰ – ۳۷ درجه و بالاتر از ۴۰ درجه سانتیگراد خودداری نموده و

سعی کنید تا زمان تحویل نمونه به آزمایشگاه آن را در دمای نزدیک به حرارت بدن ) ۳۷ درجه سانتی گراد( نگهداری کنید.

آزمایش مایع منی بعد از بستن لوله ها در مردان )وازکتومی(

انجام آزمایش منی در این افراد مانند آزمایش معمولی منی است با این تفاوت که:
این آزمایش باید حداقل دو ماه پس از بستن لوله ها انجام شود.
در طی ۲۴ ساعت پیش از انجام آزمایش نباید نزدیکی صورت پذیرد یا مایع منی به هر علت دفع شود.

نمونه مایع منی که از زمان جمع آوری آن بیش از نیم تا یک ساعت گذشته باشد، فاقد ارزش تشخیصی است.

در صورتی که نمونه در خارج آزمایشگاه تهیه شده است، باید هر چه سریعتر به آزمایشگاه منتقل شود.

آمادگیهای لازم جهت آزمایش شناخت زودرس سرطان دهانۀ رحم

نام دیگر آن، آزمایش پاپ اسمیر است. این آزمایش به منظور شناخت زودرس سرطان دهانه رحم انجام می شود و بعلاوه در زمان انجام آن می توان به التهاب دهانۀ رحم و عفونت های آن نیز پی برد. رعایت چند نکته پیش از انجام این آزمایش ضروری است:

از ۷۲ ساعت قبل از انجام آزمایش از دوش واژینال (شستشوی داخل واژن با آب یا مواد ضد عفونی کننده( پرهیز نمائید.
از نمونه برداری در زمان قاعدگی، خونریزی فعال یا دوره های التهابی اجتناب کنید.

آزمایش PSA جهت افتراق توده های خو شخیم و بدخیم پروستات

انجام این آزمایش از اواسط دهه چهارم زندگی در آقایان توصیه می شود )بطور منظم و حداقل سالی یکبار(.

در صورتی که اخیرا معاینه پروستات شده اید آزمایش را حداقل یک هفته به تعویق بیندازید.
حداقل باید ۴۸ ساعت از آخرین انزال )مقاربت یا دفع منی به هر نحو( گذشته باشد.
در صورتی که اخیراً از پروستات سونوگرافی کرد ه اید جواب آن را به مسئول آزمایشگاه نشان دهید.

آزمایشهای رایج هورمونی

-۱ آزمایش هورمو نهای تیروئید

هر چند انجام آزمایش هورمو نهای تیروئید نیاز به رعایت محدودیت مصرف غذا و مایعات ندارد اما به علت اثری که افزایش چربیهای خون بر نتایج آزمایشهای تیروئید دارد، حداقل ۳ ساعت قبل از آزمایش، غذا نخورید. در صورت مصرف دارو حتما باید با پزشک مربوطه در مورد قطع یا ادامه مصرف آنها گفتگو نمائید و آزمایشگاه را از این موضوع مطلع سازید.

-۲ آزمایش پرولاکتین

پرولاکتین که از بخشی از مغز (هیپوفیز) ترشح می شود و هورمونی است که در طی دوره حاملگی و شیردهی ۱۰ تا ۲۰ برابر افزایش می یابد. انجام این آزمایش در اختلالات هورمونی از جمله به هم خوردن نظم عادت ماهیانه در خانم ها و نیز بیماران مشکوک به تومور هیپوفیز کمک کننده است. بیماران باید نکات زیر را پیش از انجام این آزمایش رعایت کنند:

-۱ باید حداقل ۲ ساعت و حداکثر ۳ ساعت بعد از بیدار شدن از خواب نمونه خون بدهند. نمونه هایی که زودتر از این زمان تهیه شوند افزایش ناشی از خواب را نشان خواهند داد.

-۲ شب قبل از آزمایش، لباس گشاد و راحت بپوشند و از پوشیدن لباسهای تنگ خصوصاً در ناحیه سینه و پستانها اجتناب نمایند.

-۳ معاینه و نیز تحریک پستانها طی ۲۴ ساعت قبل موجب اشتباه در نتیجۀ آزمایش می شود.

-۴ بیماران باید از نزدیکی و تماس جنسی در شب قبل خودداری کنند.

-۵ طی ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش از ورزش و فعالیتهای شدید بدنی خودداری نموده و مصرف قرصهای ضدبارداری، کلروپرومازین و متیل دوپا را پس از مشورت با پزشک معالج قطع نمایند.

-۶ استرس در زمان انجام آزمایش خصوصا در طی ۳۰ دقیقه پیش از آن موجب نتایج اشتباه می شود، لذا بیماران باید استرس خود را در زمان آزمایش به حداقل برسانند.

آزمو نهای غربالگری ناهنجار یهای جنینی

امروزه با انجام آزمایشهایی از جمله آزمایشهای چهارگانه )کوادراپل( که بر روی نمونۀ خون مادر انجام می شود و یا آزمایش ترکیبی که شامل آزمایش خون از مادر و نیز انجام نوعی سونوگرافی خاص از جنین است، می توان به تشخیص زودرس سندرم داون )که در گذشته به آن منگولیسم می گفتند و مهمترین علامت آن ناتوانی شدید ذهنی است) و ناهنجار یها و نقایص لوله های عصبی (مغز و نخاع( رسید.

اید ه آ ل ترین زمان برای انجام آزمایش چهارگانه بین هفت ههای ۱۶ تا ۱۸ حاملگی و بهترین زمان انجام تست ترکیبی هفته یازدهم بارداری )بین هفته های۱۰ تا ۱۳ ) است.

آزمون های غربالگری

بیمار یهای متابولیک در نوزادان

خوشبختانه امروزه می توان با گرفتن مقدار کمی خون از نوزاد از وجود چند اختلال متابولیک مهم مطلع شد و پیش از اینکه این اختلالات موجب صدمه به نوزاد شود، آ نها را بطور کامل درمان نمود. مهمترین این اختلالات بیماریهای تیروئید است.

توجه داشته باشید که ظاهر سالم نوزاد خصوصاً در روزهای اول تولد این اختلالات را رد نمی کند. در حال حاضر انجام تستهای تیروئید، فاویسم و بیماری فنیل کتونوری در کشور الزامی است.

چند نکته مهم:

آزمایش قند خون ناشتا را پس از ۸ ساعت ناشتایی انجام دهید. (توجه داشته باشید که این مدت ناشتایی باید در طی شب باشد.(
آزمایش تریگلیسیرید )یکی از چربیهای خون( حداقل نیاز به ۱۲ ساعت ناشتایی دارد.
برای انجام آزمایش نیتروژن اوره خون ) ۸-۴ ،)BUNساعت ناشتایی کافی است؛ بعلاوه بیمار باید حداقل در طی ۲- ۳ روز پیش از انجام آزمایش از مصرف غذاهای حاوی گوشت زیاد خودداری نماید. انجام این آزمایش در کنار آزمایش کراتینین اطلاعات دقیق تری از نحوه عملکرد کلیه ها در اختیار پزشک معالج قرار خواهد داد.
انجام آزمایش اسید اوریک و اوره خون حداقل به ۸ ساعت ناشتایی نیاز دارد.
آزمون تعیین عیار پادتن ضد میکروب هلیکوباکتر پیلوری که یکی از عوامل مهم مولد ورم و زخمهای معده است، نیاز

به آمادگی خاصی ندارد اما بهتر است که بیمار شب قبل غذای چرب مصرف نکند زیرا افزایش چربی خون می تواند نتیجه این آزمایش را مخدوش نماید.

قابل توجه بانوان باردار

انجام تست چالش گلوکز (GCT) که یک تست یک مرحله ای است برای تشخیص زود هنگام دیابت حاملگی به تمامی مادران باردار در هفته ۲۴ تا ۲۸ حاملگی توصیه می شود.

انجام این آزمایش نیاز به ناشتا بودن ندارد.

نحوه انجام:

۵۰ گرم گلوکز خوراکی به خانم باردار داده می شود. دقیقاً یک ساعت پس از شروع مصرف محلول قند نمونه خون از بیمار گرفته شده و میزان قند اندازه گیری شده بعنوان GCT گزارش می شود.