اندازه گیری تاکرولیموس
اصول و اهداف
تست تاکرولیموس جهت اندازه گیری و پایش مقدار دارو در خون وتعیین غلظتی از آن در محدوده سطح درمانی و زیر سطح سمی مورد استفاده قرار می گیرد. این پایش به چند دلیل اهمیت دارد که عبارتند از:
- مانند بسیاری از داروها ارتباط مناسبی بین دوز دارو و مقدار آن در خون وجود ندارد
- جذب و متابولیسم دوزهای خوراکی دارو، بسته به زمان مصرف دارو و غذای مصرفی همراه با آن در افراد تغییر می کند
- تاکرولیموس بویژه در دوزهای بالا می تواند سبب آسیب کلیوی و نفروتوکسی سیتی شود
اندازه گیری تاکرولیموس در بیمارانی که پیوند کلیه داشته اند می تواند در تمایز عوارض ناشی از رد پیوند از عوارض ناشی از سمیت دارو کمک کننده باشد. بنابراین پایش دارو در تعیین دوز موثر دارو در افراد مختلف بسیار کمک کننده می باشد.
نمونه
از نمونه خون کامل همراه با ضد انعقاد EDTA استفاده می شود، استفاده از خون هپارینه توصیه نمی شود زیرا ممکن است در حین ذخیره سازی لخته ایجاد شود. از نمونه تازه باید استفاده شود و در صورتی که تا ۸ ساعت آزمایش انجام می شود، می توان نمونه را در دمای اتاق نگهداری کرد و برای زمان بیشتر، ذخیره سازی در یخچال تا یک هفته توصیه می شود و در صورتی که زمان طولانی تری مورد نیاز است باید در دمای ˚C20- ذخیره شود. از تکرار فریز باید اجتناب شود و در صورت مشاهده ذرات نامحلول در نمونه آب شده از پیپت کردن آنها باید اجتناب نمود.
روش انجام آزمایش
روش مورد استفاده آنزیم ایمونواسی (EIA) در خون کامل است که حاوی منوکلونال آنتی بادی های موش کاملاً اختصاصی بر ضد تاکرولیموس می باشد. سنجش تاکرولیموس بر اساس رقابت برای نواحی اتصال به آنتی بادی تاکرولیموس می باشد. تاکرولیموس موجود در نمونه با تاکرولیموس موجود در معرف آنزیمی که با آنزیم نوترکیب گلوکز۶- فسفات دهیدروژناز(rG6PD) رقابت می کند. آنزیم فعال rG6PD (باند نشده یا آزاد) NAD اکسید شده را به NADH تبدیل می کند، و در نتیجه تغییر جذب کینتیک با روش اسپکتروفتومتریک قابل اندازه گیری می شود. فعالیت آنزیم تحت اتصال با آنتی بادی کاهش می یابد و اندازه گیری غلظت تاکرولیموس در دوره فعالیت آنزیم را ممکن می سازد.
محدودیتهای آزمایش
داروهای متنوعی از جمله مسدود کننده های کانال کلسیم ، داروهای ضد قارچ، آنتی بیوتیکهای ماکرولید مانند اریترومایسین، مهار کننده های پروتئاز، کلرآمفنیکل و سایر سرکوب کننده های ایمنی مانند سیکلوسپورین A می توانند غلظت تاکرولیموس را افزایش دهند. اما داروهای ضد تشنج (کاربامازپین، فنی توئین)، ریفامپین و سیرولیموس سرکوب ایمنی می توانند غلظت تاکرولیموس را کاهش دهند. آب گریپ فروت و مکملهای گیاهی مانند ST. Jhon’s wort هنگام دریافت دارو نباید مصرف شود.
محدوده مرجع
محدوده قابل قبول که برای بیمار سمیت نداشته باشد ۵-۲۰ng/ml می باشد.
منابع
- Laskow DA, Neylan JF III, Shapiro RS, Prisch JD, Vergne-Marini PJ, Tomlanovich SJ.The Role of tacrolimus in adult kidney transplantation: a review. Clin Transplant.1998; 12:489-503.
- Oellerich M,Armstrong VW, Schuts E,Shaw LM. Therapeutic drug monitoring of cyclosporine and tacrolimus. Clin Biochem. 1998;31(5):309-316
