شاخص آندروژن آزاد Free androgen index

شاخص آندروژن آزاد یا FAI نسبتی است که برای تعیین وضعیت غیر طبیعی آندروژن در انسان استفاده می شود. نسبت سطح توتال تستوسترون تقسیم بر سطح گلوبولین متصل شونده به هورمونهای جنسی (SHBG) ضرب در ۱۰۰٫ غلظت تستوسترون و SHBG معمولا در نانومول در هر لیتر اندازه گیری می شود. FAI هیچ واحدی ندارد

FAI = 100 X (Total Testosterone)/SHBG

اکثر تستوسترون در خون به عنوان مولکول آزاد وجود ندارد. در عوض حدود نیمی از آن به SHBG متصل است و نیمه دیگر آن بصورت ضعیفی به آلبومین متصل می شود و فقط درصد کوچکی بصورت آزاد وجود دارد که در مردان کمتر از ۳٪ و در زنان کمتر از ۰٫۷٪ است. از آنجایی که تنها تستوسترون آزاد قادر به اتصال به گیرنده های بافتی جهت ایجاد اثرات آن می باشد، اعتقاد بر این است که تستوسترون آزاد بهترین نشانگر وضعیت آندروژن شخص است. با این حال، تستوسترون آزاد برای اندازه گیری دشوار و گران است، و بسیاری از آزمایشگاه ها این سرویس را ارائه نمی دهند.
شاخص آندروژن آزاد برای هدایت سطح آزاد تستوسترون در نظر گرفته شده است، اما خیلی دقیق نیست. به این ترتیب، “محدوده های طبیعی” مورد توافق عمومی نبوده و سطوح کمی بالاتر یا پایین تر از محدوده مرجع آزمایش شده ممکن است از لحاظ بالینی مهم نباشد. محدوده مرجع به ثابت در محاسبات بستگی دارد. اندازه گیری FAI و اندازه گیری تستوسترون توتال یا آزاد نباید بصورت جداگانه تفسیر شود.
بعنوان یک راهنما، در مردان بالغ سالم بطور معمول مقدار FAI 150-30 است. مقادیر زیر ۳۰ ممکن است کمبود تستوسترون را نشان دهند، که ممکن است باعث خستگی، اختلال نعوظ، پوکی استخوان و از دست دادن ویژگی های ثانویه جنسی شود. در زنان، آندروژن ها اغلب هنگامی اندازه گیری می شوند که نگرانی در افزایش سطح سرمی آنها وجود داشته باشد که ممکن است مواردی نظیر هیرسوتیسم یا سندرم تخمدان پلی کیستیک در آنها مطرح شوند. مقادیر استاندارد برای FAI در زنان ۷ تا ۱۰ است.

تهیه و تنظیم: حمید مهربان